VN-verdrag tegen cybercriminaliteit: hoop en zorgen in Hanoi!

VN-verdrag tegen cybercriminaliteit: hoop en zorgen in Hanoi!

Dit weekend wordt in Hanoi een groot VN-verdrag ter bestrijding van cybercriminaliteit ondertekend. Dit zal plaatsvinden tijdens een ceremonie waaraan vertegenwoordigers van tal van landen zullen deelnemen. De overeenkomst heeft tot doel de reacties op digitale misdaden sneller en effectiever te maken. Om geldig te zijn moet de overeenkomst door ten minste veertig staten worden geratificeerd. Deze overeenkomst zal negentig dagen na de neerlegging van het veertigste ratificatie-instrument in werking treden, zoals unodc.org uitlegt.

Ondanks de positieve benaderingen zijn er ook genoeg zorgen. Critici, waaronder activisten en technologiebedrijven, hebben gewaarschuwd voor mogelijke schendingen van de mensenrechten. De reden hiervoor is de vage formulering in de overeenkomst, die ruimte laat voor interpretatie. Het Cybersecurity Tech Accord, waar ook bedrijven als Meta en Microsoft bij betrokken zijn, noemt de overeenkomst zelfs een ‘toezichtverdrag’ dat het gemakkelijker zou kunnen maken om persoonlijke gegevens tussen overheden te delen. Er komt ook scherpe kritiek van de mensenrechtenfunctionarissen van de VN, die opmerken dat brede definities van cybercriminaliteit vaak kunnen leiden tot beperkingen van de vrijheid van meningsuiting.

De rol van Vietnam en zorgen over de mensenrechten

Het gastland Vietnam wordt niet bepaald gevierd vanwege zijn staat van dienst op het gebied van de mensenrechten. Een rapport van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken beschrijft “aanzienlijke mensenrechtenproblemen” in het land. Het wordt ongemakkelijk als je bedenkt dat in 2025 minstens veertig mensen zullen worden gearresteerd wegens vermeende misdrijven, waaronder online verklaringen tegen de staat. In dit licht betwijfelen velen of Vietnam als pionier kan optreden in de strijd tegen cybercriminaliteit. Maar Vietnamese functionarissen zien de overeenkomst als een kans om hun internationale profiel te vergroten en hun cyberverdediging te versterken.

Uiteraard is de internationaal geproduceerde print bijzonder aantrekkelijk. VN-secretaris-generaal António Guterres zal persoonlijk aanwezig zijn bij de ondertekeningsceremonie en zal het belang van multilaterale samenwerking benadrukken om de digitale wereld veiliger te maken. De overeenkomst heeft tot doel niet alleen cyberaanvallen te bestrijden, maar ook phishing, ransomware en haatzaaiende uitlatingen.

Een stap in de toekomst?

Met het akkoord rondde de Algemene Vergadering van de VN een vijf jaar durend onderhandelingsproces af, waarin vertegenwoordigers uit verschillende landen, maar ook uit het maatschappelijk middenveld, de wetenschap en de particuliere sector samenkwamen. Er zal een platform worden gecreëerd om bewijsmateriaal te delen en slachtoffers van cybercriminaliteit beter te beschermen, zonder de mensenrechten te verwaarlozen. UNODC-directeur Ghada Waly heeft de overeenkomst omschreven als een cruciale stap in de strijd tegen digitale misdaden zoals seksueel misbruik van kinderen en online oplichting.

Het publieke debat over de juridische en ethische implicaties van het akkoord is al losgebarsten. Hoe de realiteit zich na de ondertekening zal ontwikkelen blijft spannend. Activisten vrezen dat de overeenkomst het gemakkelijker zou kunnen maken om vermoedelijke criminelen uit te leveren, terwijl het UNODC benadrukt dat de overeenkomst legitieme onderzoeksactiviteiten ondersteunt en niet bedoeld is om het werk van ethische hackers te criminaliseren.

Het verdrag wordt op 25 oktober 2025 opengesteld voor ondertekening, zowel in Hanoi als op het hoofdkwartier van de Verenigde Naties in New York tot 31 december 2026. Het begin van een nieuw tijdperk in de strijd tegen cybercriminaliteit staat op het punt te beginnen, en het valt nog te bezien of de hoop groter zal zijn dan de legitieme angsten.